Το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Σπουδών του Νάρκωνον για Μαθητές Λυκείου σχετικά με τα Φάρμακα/Ναρκωτικά: Μια Ελεγχόμενη Απόπειρα Πρόληψης που δε Στηρίζεται σε Τυχαίο Δείγμα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Εισαγωγή

Παρά το γεγονός ότι η ετήσια μελέτη, που αποτελεί σημείο αναφοράς, με τίτλο Monitoring the Future (MTF) [Η Παρακολούθηση και ο Έλεγχος του Μέλλοντος] έχει βρει μικρές αποκλίσεις, όσον αφορά τη χρήση φαρμάκων/ναρκωτικών κατά τη διάρκεια των λίγων περασμένων ετών κατά τα οποία έγινε έρευνα, τα 13, κατ’ εκτίμηση, εκατομμύρια νέων ηλικίας 12-17 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι έκαναν χρήση αλκοόλ, καπνού και άλλων ναρκωτικών ουσιών, συνεχίζουν να αποτελούν υψηλό ποσοστό σε σύγκριση με τη φθίνουσα τάση που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, η οποία έληξε το 1992.

Για να αναφέρουμε απλώς μερικά παραδείγματα, οι προβληματικές περιοχές περιλαμβάνουν τα 22,5, κατ’ εκτίμηση, δις δολάρια τα οποία δαπάνησαν οι ανήλικοι καταναλωτές για αλκοόλ κατά το 1999 (ενώ το συνολικό σχετικό ποσό ανέρχεται σε 116,2 δις δολάρια). Περιλαμβάνουν την αύξηση κατά το ανησυχητικό ποσοστό του 212% του αριθμού των νέων ηλικίας 12-17 ετών που κάνουν κατάχρηση των συνταγογραφούμενων φαρμάκων ανάμεσα στα έτη 1992 και 2003 (πράγμα το οποίο χειροτέρεψε από την εποχή που έγινε αυτή η μελέτη). Τέλος, περιλαμβάνουν το γεγονός ότι οι νέοι που ξεκίνησαν να παίρνουν παυσίπονα κατά το 2001 είναι, κατ’ εκτίμηση, 1.124.000 και έρχονται δεύτεροι μετά από εκείνους που ξεκίνησαν τη μαριχουάνα, οι οποίοι υπολογίζονται σε 1.741.000.

Οι ελεγχόμενες συνταγογραφήσεις φαρμάκων (στα οποία συμπεριλαμβάνονται το OxyContin, το Valium και το Ritalin) την εποχή της μελέτης ήταν στην Αμερική οι τέταρτες κατά σειρά ουσίες στις οποίες γινόταν κατάχρηση μόνο μετά από τη μαριχουάνα, το αλκοόλ και τον καπνό.

Δεν είναι μικρές οι συνέπειες όταν οι προσπάθειες για πρόληψη δεν αποδίδουν καρπούς. Το 2005, τα ποσοστά διάδοσης οποιασδήποτε χρήσης ναρκωτικών ουσιών ήταν 21% για τις ηλικίες των 13-14 ετών, 38% για τις ηλικίες των 15-16 ετών και 50% για τις ηλικίες των 17-18 ετών. Παρά το ότι μπορεί να εγείρει αντιρρήσεις το γεγονός ότι δε θα έχουν προβλήματα όλοι οι μαθητές που δοκιμάζουν ναρκωτικές ουσίες, το 2002 η κατάχρηση αλκοόλ και τα κόστη που έχουν σχέση με την εξάρτηση και αφορούν τη χαμένη παραγωγικότητα, την υγεία, την ποινική δικαιοσύνη και την κοινωνική πρόνοια υπολογίστηκε ότι ανήλθαν στα 180,9 δις δολάρια. Για πολλούς νέους η κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών προηγείται των ακαδημαϊκών προβλημάτων, όπως οι χαμηλοί βαθμοί, πολλές αδικαιολόγητες απουσίες, χαμηλές προσδοκίες και αποφάσεις για εγκατάλειψη σπουδών. Στην πραγματικότητα, όσο περισσότερο ο μαθητής καπνίζει τσιγάρα, καταναλώνει αλκοόλ, μαριχουάνα, κοκαΐνη και άλλες ναρκωτικές ουσίες, τόσο περισσότερο είναι πιθανόν να έχει ανεπαρκή απόδοση στο σχολείο, να το εγκαταλείψει ή να μη συνεχίσει σε ανώτερη εκπαίδευση.

Ο τελικός στόχος του προγράμματος του Νάρκωνον, ο οποίος συνάδει με τους στόχους και τα θέματα δημόσιας υγίειας του Office of National Drug Control Policy (ONDCP) [Γραφείου της Εθνικής Πολιτικής για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών Ουσιών] και του Department of Education [Υπουργείου Παιδείας], είναι να εμποδίσει την κατάχρηση των ναρκωτικών ουσιών και να την εξαλείψει από την κοινωνία. Η έρευνα έχει δείξει ότι η παρεμπόδιση της κατανάλωσης αλκοόλ ή άλλων ναρκωτικών ουσιών ή η καθυστέρηση της κατανάλωσής τους κατά την πρώιμη εφηβεία μπορεί να μειώσει ή να αποτρέψει την κατάχρηση των ναρκωτικών ουσιών και άλλου είδους επικίνδυνης συμπεριφοράς αργότερα στην εφηβεία και την ενηλικίωση. Υπάρχουν όμως μεγάλα περιθώρια συζήτησης σχετικά με το ποια πολιτική και ποια στρατηγική πρέπει να εφαρμόσουμε για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός. Τα προηγούμενα 40 και πλέον χρόνια, οι ειδικοί του Νάρκωνον για την πρόληψη κατά των φαρμάκων/ναρκωτικών έκαναν σεμινάρια που είχαν σκοπό την ενίσχυση των προσπαθειών που ήδη καταβάλλονταν σχετικά με την πρόληψη, εκδίδοντας επιπλέον εικονογραφημένο υλικό που περιλαμβανόταν στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών. Το 2004, το Νάρκωνον Διεθνώς ανέπτυξε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά, που αποτελούνταν από οκτώ μέρη και απευθυνόταν σε μαθητές γυμνασίου και λυκείου. Το πρόγραμμα αυτό καταρτίστηκε με βάση την έρευνα και τα κείμενα του Λ. Ρον Χάμπαρντ, όπως αυτά έχουν ενσωματωθεί στις μη θρησκευτικές μεθοδολογίες του Νάρκωνον για την απεξάρτηση από τις ναρκωτικές ουσίες. Αυτοί που ανέπτυξαν το πρόγραμμα ανέλυσαν τις απαντήσεις των μαθητών, τις οποίες έλαβαν μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, τα ερωτηματολόγια που συνέλεξαν ως διαχείριση του ελέγχου ποιότητας που γινόταν από την έναρξη του προγράμματος και που συνεχίζεται και σήμερα, σε σχέση με πρακτικές που είναι βασισμένες σε αποδείξεις και στη θεωρία πρόληψης, ώστε να δημιουργηθεί ένα αυτόνομο παγκόσμιο (που να περιλαμβάνει όλη τη νεολαία) εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά για τα γυμνάσια και τα λύκεια, στόχος του οποίου θα είναι οι περιοχές που έχουν το κύριο πρόβλημα.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών του Νάρκωνον σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά, που αποτελείται από οκτώ μέρη και που απευθύνεται σε νέους που πηγαίνουν στο γυμνάσια και το λύκειο, περιλαμβάνει έναν μοναδικό συνδυασμό στρατηγικών πρόληψης με κύριο θέμα τον καπνό, το αλκοόλ, τη μαριχουάνα και τα κοινά «σκληρά ναρκωτικά». Το κίνητρο για την υγεία, οι κοινωνικές δεξιότητες, η αναγνώριση της κοινωνικής επιρροής και οι δραστηριότητες ανάπτυξης της γνώσης καταπιάνονται με έναν αριθμό παραγόντων κινδύνου και προστασίας που έχουν σχέση με την αιτία της κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών και του εθισμού σε αυτές. Σκοπός αυτής της μελέτης είναι να εκτιμήσει τη δυνατότητα του προγράμματος να αλλάξει τη συμπεριφορά αναφορικά με τη χρήση των ναρκωτικών ουσιών, τη στάση απέναντί τους και τη γνώση των νέων και να αξιολογήσει τα συστατικά μέρη του προγράμματος σπουδών του Νάρκωνον για την πρόληψη κατά των φαρμάκων/ναρκωτικών έναντι της θεωρίας για την πρόληψη.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Περιγραφή του δείγματος

Το προσωπικό του Νάρκωνον επιστράτευσε 14 σχολεία από δύο πολιτείες. Τα σχολεία κατατάχτηκαν σε εκπαιδευτικές ομάδες ή ομάδες ελέγχου με βάση την ομοιότητα του μεγέθους του σχολείου, του μεγέθους της κοινότητας και της εθνότητας. Επίσης, τα σχολεία συμφώνησαν να ολοκληρώσουν τρία στάδια του τεστ: Το επίπεδο βάσης, έναν περίπου μήνα αργότερα, και έξι μήνες μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος. Το πλήρες εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών του Νάρκωνον σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά τέθηκε σε εφαρμογή είτε μετά την ολοκλήρωση της έρευνας για το επίπεδο βάσης (κατάσταση εκπαίδευσης) ή μετά την ολοκλήρωση της τελικής εξάμηνης έρευνας (κατάσταση ελέγχου). Η πιστότητα της παράδοσης του προγράμματος σπουδών επαληθεύτηκε με την αναφορά του διοργανωτή.

Αφότου αποκτήθηκε η γονική συναίνεση, σχηματίστηκε η ομάδα ελέγχου από 236 μαθητές και η πειραματική ομάδα από 244 μαθητές της Οκλαχόμα, η ομάδα ελέγχου από 295 μαθητές και η πειραματική ομάδα από 220 μαθητές της Χαβάης. Δόθηκαν εξηγήσεις στους μαθητές σχετικά με την εθελοντική συγκατάθεση και εχεμύθεια. Μετά την έρευνα για το επίπεδο βάσης, μια ομάδα από 26 συμμετέχοντες αποσύρθηκε από τη μελέτη για λόγους που είχαν σχέση με τον προγραμματισμό του χρόνου. Δεν ελήφθη καμία πρόνοια να ρυθμιστεί η αντιπροσώπευση όσον αφορά το φύλο ή τις ομάδες που πιθανόν να παρουσίαζαν ενδιαφέρον από πλευράς εθνικότητας ή επικινδυνότητας.

Το πρωτόκολλο μελέτης και η μορφή συναίνεσης εξετάστηκαν και εγκρίθηκαν από την Copernicus Group IRB (Πρωτόκολλο HI001). Το προσωπικό της έρευνας που είναι επιφορτισμένο με την προστασία των συμμετεχόντων έδωσε σε κάθε μαθητή έναν μοναδικό αριθμό ταυτότητας βασισμένο στον σχολικό κατάλογο ονομάτων. Για να υπάρξει εμπιστευτικότητα, οι μαθητές έγραψαν τις απαντήσεις τους σε ειδικά έντυπα που είχαν τυπωμένο μόνο τον μοναδικό αριθμό της ταυτότητάς τους. Ο κατάλογος των ονομάτων και ο κωδικός της ταυτότητας χρησιμοποιήθηκαν για να παρασχεθεί στους μαθητές ο ίδιος αριθμός ταυτότητας σε κάθε στάδιο της έρευνας, επιτρέποντας έτσι τη σύγκριση των απαντήσεων που έδιναν σε κάθε περίπτωση μέτρησης. Ήταν μια στρατηγική δειγματοληψίας που παρείχε την αναγκαία στατιστική δυνατότητα για να προσδιοριστούν οι διαφορές σε δοκιμασμένες μεταβλητές ανάμεσα σε ένα σύνολο μαθητών, όπου η πλειονότητα των νέων δε χρησιμοποιούν ναρκωτικές ουσίες. Τα συμπληρωμένα έντυπα απαντήσεων τοποθετούνταν από κάθε μαθητή μέσα σε έναν φάκελο ασφαλείας, ο οποίος σφραγιζόταν και επιστρεφόταν στο προσωπικό της έρευνας για να ταχυδρομηθεί στον Γενικό Επιθεωρητή προκειμένου να εισαχθούν τα δεδομένα με τη βοήθεια σαρωτή και να γίνει η διαχείριση των δεδομένων και η στατιστική ανάλυση.

Εκπαιδευτική παρέμβαση σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά

Χρειάστηκε να γίνει σχεδιασμός μελέτης για καθένα από τα σχολεία που επιστρατεύτηκαν για τις πειραματικές ενέργειες, ώστε να παραλάβουν το πλήρες εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά. Επαγγελματικά εκπαιδευμένοι διοργανωτές ακολούθησαν ένα κωδικοποιημένο εγχειρίδιο παράδοσης και συμπλήρωναν μια ημερήσια αναφορά συμμόρφωσης. Τα κωδικοποιημένα υλικά του προγράμματος σπουδών Νάρκωνον για την πρόληψη κατά των φαρμάκων/ναρκωτικών βοηθούν τον διοργανωτή να εφαρμόσει το πρόγραμμα σύμφωνα με συγκεκριμένα στάνταρ, διατηρώντας την πιστότητα του προγράμματος.

Μετρήσεις αποτελεσμάτων

Η κυριότερη μέτρηση αποτελέσματος βασίστηκε στη «χρήση κάποιας ουσίας τις τελευταίες 30 ημέρες», σύμφωνα με τις Μετρήσεις Αποτελεσμάτων των Συμμετεχόντων σε Ελεύθερα Προγράμματα του Κέντρου για την Πρόληψη εναντίον της Κατάχρησης Ουσιών (CSAP). Αυτές οι μετρήσεις έχουν σχεδιαστεί για την αξιόλογηση των αποτελεσμάτων σε προγράμματα πρόληψης εναντίον της κατάχρησης ουσιών που χρηματοδοτούνται από το CSAP και συνιστάται η χρήση τους στοv σχεδιασμό των σταδίων πριν και μετά τον έλεγχο. (Έντυπο OMB No. 0930-0208 Ημερομηνία Λήξης 12/31/2005). Οι ερωτήσεις αφορούσαν τη συχνότητα χρήσης είκοσι δύο ναρκωτικών και συμπεριλάμβαναν δώδεκα ερωτήσεις από την Έρευνα για την Παρακολούθηση και τον Έλεγχο του Μέλλοντος.

Τα δευτερεύοντα αποτελέσματα που αξιολογήθηκαν βάσει του οργάνου του CSAP συμπεριέλαβαν την αντίληψη του κινδύνου, τη στάση των ατόμων και τις αποφάσεις τους σχετικά με τη χρήση φαρμάκων/ναρκωτικών, μαζί με πέντε ερωτήσεις από την Έρευνα για την Παρακολούθηση και τον Έλεγχο του Μέλλοντος που αφορούσαν το πώς γίνεται αντιληπτή η βλάβη από τη λήψη ναρκωτικών. Επιπλέον, υπήρχαν τέσσερις ερωτήσεις από τη Μαθητική Έρευνα για τους Παράγοντες Κινδύνου και Προστασίας που αφορούσαν τη στάση των ατόμων απέναντι στη χρήση φαρμάκων/ναρκωτικών. Πέρα από τον υπολογισμό των αλλαγών, όσον αφορά τη συμπεριφορά και τις πεποιθήσεις των ατόμων, αυτές οι ερωτήσεις επιτρέπουν τις συγκρίσεις σχετικά με τα καθιερωμένα σε πολιτειακό και πανεθνικό επίπεδο.

Επιπλέον, οι φορείς ανάπτυξης του προγράμματος σύστησαν την προσθήκη 25 ερωτήσεων στην έρευνα του CSAP, με σκοπό την αξιολόγηση του κατά πόσο οι έννοιες κατά την εκπαίδευση σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά, όπως αυτές καλύπτονται από το πρόγραμμα του Νάρκωνον, γίνονται κατανοητές με σωστό τρόπο από κάθε συμμετέχοντα στο πρόγραμμα. Οι ερωτήσεις αυτές προστέθηκαν επίσης με σκοπό την αξιολόγηση του κατά πόσο οι έννοιες αυτές εξακολουθούν να είναι γνωστές σε μεταγενέστερους ελέγχους και του κατά πόσο οι μαθητές θα μπορούσαν να εφαρμόσουν τις βασικές έννοιες του προγράμματος ή όχι. Οι ερωτήσεις του φορέα ανάπτυξης του προγράμματος ήταν σχεδιασμένες ώστε να εξετάζουν κατά προσέγγιση τα αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας του προγράμματος να επιμορφώνει, εξετάζοντας πόσα από τα υλικά του προγράμματος θυμούνται οι μαθητές. Επίσης, οι ερωτήσεις αυτές ήταν σχεδιασμένες ώστε να δίνουν μια εικόνα της ικανότητας των μαθητών να χρησιμοποιούν τις δεξιότητες που αποκτούσαν από το πρόγραμμα, όπως την ικανότητα (όπως την ανέφεραν οι ίδιοι οι μαθητές) να εκφράζουν τις αντιλήψεις τους σχετικά με τη χρήση ουσιών, να αναγνωρίζουν τις προτροπές να χρησιμοποιήσουν ουσίες και να αντιστέκονται στις προτροπές αυτές και, τέλος, την ικανότητα να παίρνουν αποφάσεις.

Στατιστική ανάλυση

Ο σχεδιασμός που δεν έχει ως βάση το τυχαίο δείγμα, όπου δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι οι ομάδες που υποβλήθηκαν σε πειραματικές ενέργειες και ενέργειες ελέγχου θα είναι ίσες, απαιτεί συντηρητική ανάλυση. Γι’ αυτόν τον λόγο, στη μελέτη χρησιμοποιήθηκε η Ανάλυση των Συνδιακυμάνσεων (ANCOVA) των βαθμολογιών από το επίπεδο βάσης, θεωρώντας ότι συνδιακύμανση αποτελεί τόσο η αρχική χρήση ναρκωτικών ουσιών όσο και οι αλλαγές στον πληθυσμό των σχολείων.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Αξιολόγηση των συστατικών μερών του προγράμματος σπουδών του Νάρκωνον

Ο Πίνακας 1 περιγράφει τα οκτώ μέρη του προγράμματος σπουδών σε αντιπαραβολή με τις βασικές ιδέες που χρησιμοποιούνται από πολλά προγράμματα πρόληψης κατά των φαρμάκων/ναρκωτικών. Το διαδραστικό πρόγραμμα σπουδών μεταδίδει επιστημονικές πληροφορίες από τομείς τόσο διαφορετικούς όσο η τοξικολογία, η ιατροδικαστική, η διατροφή, το μάρκετινγκ, η φαρμακολογία και πολλοί άλλοι. Τα υλικά του προγράμματος περιλαμβάνουν οπτικοακουστική υποστήριξη και σαφή σχέδια μαθημάτων που πρέπει να παραδοθούν στο σύνολό τους συνδυασμένα με ποιοτικά εργαλεία διαχείρησης, όπως ανώνυμα ερωτηματολόγια για τους μαθητές για κάθε περίοδο εργασίας και ένα φύλλο καταγραφής για τον διοργανωτή ώστε να καταγράψει οποιοδήποτε πρόβλημα προκύψει στις περιόδους εργασίας και/ή να καταγράψει ερωτήσεις.

Η εκπαίδευση του διοργανωτή δίνει έμφαση στη σπουδαιότητα της αποτελεσματικής επικοινωνίας, καθώς και στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος στο οποίο οι μαθητές θα μπορούν να κάνουν ερωτήσεις, να συζητούν προσωπικές καταστάσεις και να συμμετέχουν ενεργά.

Η επίδραση του εκπαιδευτικού προγράμματος σπουδών του Νάρκωνον σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά σε σύγκριση με περιοχές που δεν έχουν λάβει ακόμη το εκπαιδευτικό πρόγραμμα

Κατά την περίοδο των έξι μηνών μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, όπως φαίνεται στον Πίνακα 4, οι μαθητές του εκπαιδευτικού προγράμματος σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά, αλλά όχι η ομάδα ελέγχου, προχώρησαν σε λιγότερη χρήση ναρκωτικών ουσιών για όλα σχεδόν τα είδη χρήσης αυτών των ουσιών. Δεδομένων των ομοιοτήτων που μετρήθηκαν στο επίπεδο βάσης όσον αφορά τη συμπεριφορά της ομάδας ως προς τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, αυτό το μοτίβο από μόνο του επιβεβαιώνει την αξιοπιστία των διαφορών που προέκυψαν από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά.

Οι αριθμοί μείωσης της χρήσης ναρκωτικών ουσιών αποκτά στατιστική σημασία. Κάποια χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων τεστ δείχνουν την αποτελεσματικότητα του προγράμματος. Η χρήσης του αλκοόλ, του καπνού και της μαριχουάνας στις προηγούμενες 30 μέρες είναι πολύ σχετική με τον πληθυσμό των γυμνασίων και των λυκείων: το ισχυρότερο αποτέλεσμα φάνηκε στην ποσότητα χρήσης τσιγάρων και κατόπιν στη χρήση καπνού και τη συχνότητα χρήσης τσιγάρων. Η συχνότητα και η ποσότητα χρήσης της μαριχουάνας είχαν επίσης σημασία από στατιστικής πλευράς. Οι διαφορές όσον αφορά τη χρήση αλκοόλ και την κατάσταση μέθης έδωσαν οριακά αποτελέσματα.

Ανάμεσα στα «σκληρά ναρκωτικά», η χρήση των αμφεταμινών ήταν κάπως διαδεδομένη μεταξύ αυτών των νέων και μειώθηκε σημαντικά με το πρόγραμμα σπουδών.

Οι διαφορές ανάμεσα στην εκπαίδευση σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά και στις ομάδες ελέγχου απορρέουν από τα σχετικά κείμενα των διαφόρων μορφών σχολικής παρέμβασης, όπου τα δεδομένα για τη χρήση των ναρκωτικών ουσιών αποκτώνται από προσωπικές αναφορές και τα επίπεδα χρήσης ναρκωτικών ουσιών είναι υψηλά μόνο ανάμεσα σε έναν μικρό κύκλο νέων.

Η επίδραση του εκπαιδευτικού προγράμματος σπουδών του Νάρκωνον όσον αφορά την αντίληψη του κινδύνου και της στάσης απέναντι στα φάρμακα/ναρκωτικά ή τη χρήση τους συγκρινόμενη με περιοχές που δεν έχουν λάβει ακόμη το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών

Έξι μήνες μετά τη συμμετοχή στο πρόγραμμα, ελέγχοντας τις διαφορές σχετικά με το επίπεδο βάσης, η ομάδα ελέγχου είχε πολύ μεγαλύτερη τάση να πάει να μεθύσει στη διάρκεια του χρόνου μετά τους έξι μήνες ολοκλήρωσης του προγράμματος σε σύγκριση με την ομάδα του προγράμματος εκπαίδευσης σχετικά τα φάρμακα/ναρκωτικά, καθώς και πιο ισχυρή επιθυμία να καπνίσει τσιγάρο. Αν τα συγκρίνουμε αυτά, η ομάδα που δέχτηκε εκπαίδευση σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά έδωσε πιο ισχυρή υπόσχεση για να ζήσει μια ζωή χωρίς φάρμακα/ναρκωτικά απ’ ό,τι η ομάδα ελέγχου.

Στους έξι μήνες μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, τέσσερις από τις πέντε ερωτήσεις που αξιολογούσαν τον κίνδυνο βλάβης ήταν σημαντικές από στατιστικής πλευράς. Σημαντικά περισσότεροι μαθητές της ομάδας εκπαίδευσης σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά υπέδειξαν μεγάλο κίνδυνο όσον αφορά την εξής ερώτηση: «Πόσο οι άνθρωποι κινδυνεύουν να βλάψουν τον εαυτό τους (σωματικά ή με άλλους τρόπους) αν δοκιμάσουν μαριχουάνα μια ή δυο φορές ή αν καπνίζουν τακτικά μαριχουάνα». Αυτές οι συμπεριφορές αντανακλώνται επίσης στις ερωτήσεις που υπέδειξε ο δημιουργός του προγράμματος και οι οποίες έγιναν σε νέους που έλαβαν το πρόγραμμα εκπαίδευσης σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά, στις οποίες υπερίσχυσε το ότι οι ναρκωτικές ουσίες είναι κακές.

Η ικανότητα αφομοίωσης της ύλης που καλύπτεται στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών του Νάρκωνον σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά συγκρινόμενη με τις περιοχές που δεν έχουν λάβει ακόμη το εκπαιδευτικό πρόγραμμα

Όπως φαίνεται στον Πίνακα 9, έξι μήνες μετά την παράδοση του εκπαιδευτικού προγράμματος σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά, σημαντικά περισσότεροι μαθητές που έκαναν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά μπορούσαν να δίνουν απαντήσεις που να συμφωνούν με το περιεχόμενο του προγράμματος και στα δεκαεννιά θέματα, όπως έδειξε ο έλεγχος διαφορών σχετικά με το επίπεδο βάσης. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι μαθητές του εκπαιδευτικού προγράμματος σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά κατανόησαν καλύτερα ότι το αλκοόλ είναι ναρκωτική ουσία και ότι η κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών περιλαμβάνει και νόμιμες και παράνομες ουσίες. Στο επίπεδο βάσης, οι περισσότεροι μαθητές είχαν ανεπαρκή κατανόηση για τις επιπτώσεις της χρήσης ναρκωτικών ουσιών στη διεργασία της θρέψης, πράγμα το οποίο διορθώθηκε από το πρόγραμμα.

Επίσης, το πρόγραμμα διόρθωσε μια λανθασμένη εντύπωση που είναι συνήθης σχετικά με τη μαριχουάνα, ότι οι χημικές ουσίες που περιέχει δεν είναι βλαβερές επειδή αναπτύσσεται με φυσικό τρόπο. Επίσης, οι μαθητές προσδιόρισαν σωστά μια κύρια πηγή κοινωνικής επιρροής για τη χρήση των ναρκωτικών ουσιών που είναι οι διαφημίσεις των μέσων ενημέρωσης. Οι απαντήσεις σε πολλές τέτοιες ερωτήσεις δείχνουν ότι οι μαθητές οι οποίοι έκαναν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά είχαν μεγαλύτερη κατανόηση των ευρύτερων επιπτώσεων των ναρκωτικών ουσιών στη διάνοια και στο σώμα.

Από τις έξι ερωτήσεις αξιολόγησης των αποφάσεων και της συμπεριφοράς του μαθητή, οι τρεις έδειξαν σημαντική αλλαγή. Οι μαθητές της ομάδας πρόληψης κατά των φαρμάκων/ναρκωτικών ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν ότι γνώριζαν αρκετά για τις ναρκωτικές ουσίες ώστε να μπορούν να παίρνουν αποφάσεις. Παρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός ότι αυτοί που ασχολήθηκαν με την πρόληψη κατά των φαρμάκων/ναρκωτικών είχαν τώρα μεγαλύτερη ικανότητα να αντιστέκονται σε πιέσεις να καταναλώσουν ναρκωτικές ουσίες, παρά το ότι η ερώτηση σχετικά με προηγούμενη αντίσταση στην κατανάλωση ναρκωτικών ουσιών απαντήθηκε με τον ίδιο τρόπο και από τις δύο ομάδες σε όλα τα χρονικά σημεία. Υπήρξε επίσης ακόμη μεγαλύτερη αλλαγή όσον αφορά τον αριθμό των μαθητών που κατέγραψαν «λάθος» για τη δήλωση ότι «οι ναρκωτικές ουσίες δεν είναι στην πραγματικότητα τόσο κακές».

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Ο σκοπός αυτής της μελέτης ήταν η αξιολόγηση της δυνατότητας του εκπαιδευτικού προγράμματος του Νάρκωνον σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά να προκαλέσει μέσα στη σχολική τάξη μακροχρόνιο αντίκτυπο στη συμπεριφορά όλων των μαθητών απέναντι στη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Σε μεγάλο βαθμό οι απαντήσεις στα ερωτηματολόγια, στο επίπεδο βάσης, ήταν παρόμοιες με αυτές των μοτίβων για τη χρήση ναρκωτικών ουσιών που βλέπουμε σε γενικού τύπου εθνικά ερωτηματολόγια. Μετά από ελέγχους που έγιναν για τα επίπεδα χρήσης πριν από το τεστ, στους έξι μήνες αφότου οι μαθητές της ομάδας εκπαίδευσης για τα φάρμακα/ναρκωτικά έκαναν το πρόγραμμα σπουδών για την πρόληψη κατά των ναρκωτικών ουσιών, φάνηκε ότι οι μαθητές της ομάδας σύγκρισης έκαναν τώρα λιγότερη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Παρατηρήθηκαν σημαντικές μειώσεις όσον αφορά το αλκοόλ, τον καπνό και τη μαριχουάνα –που είναι οι σημαντικές κατηγορίες κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών γι’ αυτόν τον πληθυσμό– καθώς και όσον αφορά συγκεκριμένες κατηγορίες «σκληρών ναρκωτικών» στις οποίες περιλαμβάνονται οι συνταγογραφούμενες ναρκωτικές ουσίες, η κοκαΐνη και το έκσταση. Τα αποτελέσματα στον Πίνακα 4 δείχνουν μια ξεκάθαρη και βέβαιη τάση σε κάθε κατηγορία που ελέγχθηκε, μια τάση που δείχνει ότι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά επιφέρει μείωση στη χρήση ναρκωτικών ουσιών.

Αυτό είναι ενθαρρυντικό εν όψει της αξιολόγησης που σχεδιάστηκε για μια ρεαλιστική δοκιμή του προγράμματος Νάρκωνον υπό κανονικές συνθήκες λειτουργίας μιας σχολικής τάξης, βασιζόμενη στην παρέμβαση. Εγγενή εμπόδια ως προς την παράδοση του προγράμματος και την αξιολόγησή του κατά τη διάρκεια λειτουργίας των σχολείων, συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης της αποτελεσματικότητάς του με ερωτηματολόγια αυτοαξιολόγησης, οδηγούν σε μέτριες διαφορές ανάμεσα στις ομάδες εκπαίδευσης για τα φάρμακα/ναρκωτικά και στις ομάδες ελέγχου, με σχετικά μεγάλα όρια λάθους.

Η χρήση της μεθοδολογίας CSAP για τα ερωτηματολόγια δεν καθιστά εφικτή την ποσοστοποίηση των μειώσεων της χρήσης ναρκωτικών ουσιών και κάτι τέτοιο δεν ήταν επιδίωξη αυτής της αξιολόγησης. Είναι σημαντικό ότι με το να υποβάλλεται σε τεστ ένα κοινό που αποτελείται από μαθητές, κι όχι μια επιλεγμένη ομάδα μαθητών υψηλού κινδύνου, οι αριθμητικές διαφορές ανάμεσα στις απαντήσεις των μαθητών κάθε κατηγορίας παρέμειναν μέτριες λόγω του ότι η πλειονότητα των μαθητών στο επίπεδο βάσης έδειχνε ότι δεν έκανε χρήση ναρκωτικών ουσιών.

Οι ερωτήσεις της μεθοδολογίας CSAP που εξέταζαν την υπόθεση ότι οι αλλαγές στη συμπεριφορά και στα πιστεύω θα τροποποιούνταν από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα φάρμακα/ναρκωτικά, υποδηλώνουν επιρροή μεσολάβησης σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Είναι ενδιαφέρον ότι οι ερωτήσεις που στοχεύουν στο να διακρίνουν εάν η νέα γνώση αποκτάται και διατηρείται με τον καιρό, μολονότι δείχνουν μια γενική προϋπάρχουσα εξοικείωση με τα δεδομένα, παρήγαγαν, ωστόσο, κατηγορηματικά, τις πιο σημαντικές από στατιστικής πλευράς αλλαγές.

Το πρόγραμμα του Νάρκωνον, που πρωτίστως είναι μια στρατηγική κατάρτισης (Κέντρο Κατάταξης για τη Θεραπεία από την Κατάχρηση Ναρκωτικών Ουσιών), περιλαμβάνει προσεγγίσεις που ευθυγραμμίζονται με τις κύριες θεωρίες πρόληψης. Καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος σπουδών δίνεται έμφαση στην πειστική επικοινωνία ως μέσο μετάδοσης κάθε συστατικού μέρους. Επιτυγχάνεται η αύξηση της ικανότητας μέσω της αλληλεπίδρασης των μαθητών και της προσωπικής εξέτασης των μέσων μαζικής ενημέρωσης και άλλων επιρροών του περιβάλλοντος που στοχεύει στη διερεύνηση των κοινωνικών επιδράσεων. Παρουσιάζονται πληροφορίες που βασίζονται στην επιστήμη και οι μαθητές κάνουν ασκήσεις που στοχεύουν στην ανάπτυξη την ικανότητάς τους να αξιολογούν την ορθότητα των μηνυμάτων που τους παρουσιάζονται ως πληροφόρηση από μια ποικιλία πηγών.

Όσον αφορά τη σπουδαιότητα της γνώσης, ενώ πολλά πρώιμα προγράμματα πρόληψης έδιναν στα άτομα ακριβή δεδομένα σχετικά με τις βλαβερές συνέπειες του αλκοόλ και άλλων ναρκωτικών ουσιών, θεωρώντας ότι αυτά τα άτομα θα μείωναν ή θα απέφευγαν τη χρήση ναρκωτικών ουσιών επειδή, αν έκαναν κάτι τέτοιο, θα ήταν προς το συμφέρον τους στον μέγιστο βαθμό, οι μελέτες γι’ αυτή τη γενική και μόνο πληροφόρηση ή το μοντέλο επίγνωσης έχουν καταλήξει σε ένα από τα ελάχιστα δεδομένα που έχουν γίνει κοινώς αποδεκτά παγκοσμίως στο πεδίο της πρόληψης: δηλαδή, για τη μεγάλη πλειονότητα των ατόμων, η απλή επίγνωση μέσω της παθητικής λήψης πληροφοριών σχετικά με την υγεία δεν είναι αρκετή για να τους κάνει να αλλάξουν την τωρινή τους συμπεριφορά ή για να μειώσουν την τωρινή ή μελλοντική χρήση ναρκωτικών ουσιών.

Από το ξεκίνημά τους, τα εκπαιδευτικά υλικά του Νάρκωνον για την πρόληψη έχουν δώσει έμφαση στη σωστή μετάδοση των πληροφοριών και στην αλληλεπίδραση με εκείνον που μεταδίδει τις πληροφορίες. Η εκπαίδευση του διοργανωτή ευθυγραμμίζεται με το μοντέλο για την πειθώ μέσω επικοινωνίας που αποτελείται από πέντε μέρη και έχει περιγραφεί από τον ΜακΓκουάιρ. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ένας εκπαιδευτής για να είναι αποτελεσματικός πρέπει να τραβήξει την προσοχή των ακροατών και να την κρατήσει, πρέπει να είναι κατανοητός (κατανόηση), πρέπει να κερδίζει την αποδοχή των ατόμων που δέχονται το μήνυμα (ενδοτικότητα), η αποδοχή πρέπει να διατηρηθεί (διατήρηση) και κατόπιν να μετατραπεί σε δράση υπό τις κατάλληλες συνθήκες. Γίνεται έλεγχος της ικανότητας να επιλέγει κανείς τη σωστή απάντηση τη στιγμή που αρχίζει να απαντά στην ερώτηση που έχει σχέση με την αντίληψη της αξίας και τη χρησιμότητα αυτής της πληροφορίας.

Γι’ αυτόν τον σκοπό, ενδείκνυται η ενσωμάτωση της πειστικής επικοινωνίας στην εκπαίδευση του διοργανωτή και των μερών του προγράμματος πολυμέσων. Στη θεωρία, η επικοινωνία με βάση πληροφορίες που βασίζονται στην επιστήμη και που έχουν σχέση με τη φύση και τα αποτελέσματα των ναρκωτικών ουσιών μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν κρίση και επίγνωση, μόνο όμως στον βαθμό που το μήνυμα το οποίο μεταδόθηκε είναι πολύ πραγματικό στους νέους και η μετάδοσή του έγινε έγινε με έναν τρόπο που σέβονται οι μαθητές και μπορούν να τον εκτιμήσουν. Μετρήσεις για την ικανοποίηση των μαθητών οι οποίες περιλαμβάνουν συναισθηματικές αντιδράσεις (π.χ. ευχαρίστηση, ικανοποίηση), πρέπει να ερευνηθούν περαιτέρω γιατί μπορεί να αποκαλύψουν σημαντικές αλλαγές όσον αφορά την αντίληψη της ίδιας της πληροφορίας, πράγμα το οποίο δεν μπορεί να ανιχνευθεί με ένα απλό «σωστό/λάθος» που θα δοθεί ως απάντηση.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το πρόγραμμα του Νάρκωνον, ως εντατικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών που αποτελείται από οκτώ μέρη, έχει γερές βάσεις στη θεωρία και την αιτιολογία της κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών, ενσωματώνοντας αρκετά μέρη που είναι σημαντικά και που ιστορικά αποτελούν επιτυχημένη ενέργεια πρόληψης.

Αυτό επιβεβαιώνει την πρόβλεψη ότι οι συμμετέχοντες σε αυτό το πρόγραμμα που γίνεται μέσα στη σχολική τάξη θα αλλάξει τη συμπεριφορά τους όσον αφορά την κατάχρηση των ναρκωτικών ουσιών. Περαιτέρω, το δίκτυο του Νάρκωνον παρέχει ισχυρή οργανωτική δομή ώστε να ενθαρρύνει τη σταθερή και υψηλής πιστότητας εφαρμογή του προγράμματος.

Σε αυτή την αξιολόγηση, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών του Νάρκωνον σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά επέφερε αξιόπιστες μειώσεις στη χρήση ναρκωτικών ουσιών για έξι ολόκληρους μήνες μετά την ολοκλήρωση του εκπαιδευτικού προγράμματος για τα φάρμακα/ναρκωτικά και σε κάθε κατηγορία χρήσης ναρκωτικών ουσιών η οποία ελέγχθηκε. Το ένα τρίτο αυτών των ερωτήσεων –αυτές που καταπιάνονταν με ναρκωτικές ουσίες που συνήθως χρησιμοποιούν οι νέοι: το αλκοόλ, τον καπνό και τη μαριχουάνα, καθώς και τα «σκληρά ναρκωτικά»– έδειξε σημαντική, από στατιστικής πλευράς, μείωση της χρήσης. Οι μειώσεις που επιτεύχθηκαν τόσο όσον αφορά τις αμφεταμίνες καθώς και όσον αφορά τη μη συνταγογραφούμενη χρήση των αμφεταμινών είναι σημαντικές, δεδομένης της μεγαλύτερης διαθεσιμότητας αυτών των ναρκωτικών ουσιών και της αυξημένης μύησης σε αυτές. Η αξιοπιστία των μειώσεων που μετρήθηκε κατά τη στάση των ατόμων έναντι της κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών παρέχει την πιο βέβαιη υποστήριξη του εκπαιδευτικού προγράμματος σπουδών του Νάρκωνον σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά.

Η δυνατότητα του προγράμματος να επιφέρει μείωση στη χρήση ναρκωτικών ουσιών φαίνεται ότι γίνεται μέσω της διόρθωσης διαδεδομένων αλλά ψευδών μηνυμάτων, ενώ ενδυναμώνει τους νέους να παρατηρούν, να βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα και δυνητικά βελτιώνει και τις διαπροσωπικές δεξιότητες, συνεισφέροντας στην ανάπτυξη κατάλληλων προτύπων για τις ομάδες. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τη μεταστροφή όσον αφορά την αντίληψη του κινδύνου και τη διόρθωση της συμπεριφοράς σε ατομική και ομαδική βάση. Ωστόσο, οι μηχανισμοί δράσης γι’ αυτό το πρόγραμμα πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω με τη χρήση οργάνων υψηλής ευαισθησίας και αναλύσεων που θα έχουν σχεδιαστεί για να ελέγξουν μια τέτοια υπόθεση. Παρά το γεγονός ότι το ερωτηματολόγιο CSAP υπέστη εκτεταμένη διαδικασία βελτίωσης, η απομόνωση αποτελεσματικών μερών των προγραμμάτων για την πρόληψη κατά των ναρκωτικών ουσιών μπορεί να απαιτεί μια πιο ρωμαλέα μεθοδολογία, ειδικά εν όψει της δομής της θεωρίας αυτού του προγράμματος.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών του Νάρκωνον σχετικά με τα φάρμακα/ναρκωτικά δείχνει ξεκάθαρα ότι υπάρχουν θετικά αποτελέσματα και στέλνει ένα σημαντικό και πανίσχυρο μήνυμα που προωθεί την εγκράτεια. Δεδομένων των σημαντικών μειώσεων στη χρήση ναρκωτικών ουσιών, το επιστημονικό περιεχόμενο και η θεωρία περί κοινωνικής επιρροής που υποδηλώνεται στα υλικά του προγράμματος και στην εφαρμογή τους, καθώς και της ισχυρής κεντρικής διαχείρισης που ασκεί το Νάρκωνον Διεθνώς, το πρόγραμμα αυτό υπόσχεται πολλά και καλύπτει μια ζωτική ανάγκη στον τομέα της πρόληψης εναντίον της κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών.